تعیین عوامل موثر بر استرس شغلی کارکنان با روش فراتحلیل

یکی از معضلات اساسی که در طی چند دهه اخیر بدنبال تحولات جوامع و روی آوردن به زندگی مدرن، انسان ها را در معرض خطر قرار داده است پدیده استرس می باشد. استرس جزء لاینفک زندگی امروزی است و اگر در محیط کاری و در ارتباط با عوامل محیط کاری و یا بدنبال تغییر در فعالیت های کاری همچون فن آوری جدید یا تغییر اهداف، بوجود آید بیانگر استرس شغلی می باشد. استرس شغلی می تواند با مشکلات متعدد روانشناختی، جسمانی و سازمانی همراه باشد. با توجه به اهمیت استرس شغلی عوامل موثر بر استرس شغلی شناسایی شد. البته در این زمینه مطالعات بسیاری انجام شده است، اما بعضی از مطالعات دارای نتایج متناقض با یکدیگر هستند که به منظور ترکیب و یکپارچه کردن نتایج از روش فراتحلیل استفاده شده است. به منظور تحقق این هدف ابتدا با کلید واژه های مشخص جستجو در پایگاه های اطلاعاتی فارسی و انگلیسی انجام شد که حاصل این جستجو 637 مقاله بود. سپس معیارهایی با مطالعه مقالات و مشورت اساتید معین شد تا مقالات یافت شده بر اساس این معیارها غربال شود. در نهایت 63 مقاله، نهایی شدند که دارای همه معیارهای مورد نظر بودند. یکی از معیارهای مورد نظر این بود که متغیرهای موثر بر استرس شغلی دارای ضریب همبستگی با استرس شغلی باشند. جهت ترکیب نتایج از ضرائب همبستگی متغیرهای موثر بر استرس شغلی و حجم نمونه ذکر شده در مقالات استفاده شد. البته متغیرهایی جهت ترکیب استفاده شدند که در 4 مطالعه یا بیشتر دارای ضریب همبستگی بودند. 17 متغیر دارای این شرط بودند. سپس ضرائب همبستگی متغیرهای موثر بر استرس شغلی و حجم نمونه ها وارد نرم افزار stata، که برای انجام روش فراتحلیل مورد استفاده قرار می گیرد شدند. از بین این 17 متغیر فقط 7 متغیر دارای رابطه معنادار با استرس شغلی بود، که به ترتیب قوی ترین رابطه با استرس شغلی عبارتند از: بارکاری نقش (586/0)، تعارض نقش (566/0)، ابهام نقش (401/0)، تعارض کار و خانواده (314/0)، رضایت شغلی (279/0-)، کل ساعات کاری در هر هفته (155/0) و جنسیت (043/0). سپس پرسشنامه عوامل موثر بر استرس شغلی بدست آمده از روش فراتحلیل جهت تست در بین پرستاران بیمارستان قلب الزهرای شیراز تدوین شد. ضرائب همبستگی بین استرس شغلی پرستاران با عواملی که رابطه معناداری با استرس شغلی داشتند به ترتیب قوی ترین رابطه عبارتند از: تعارض کار و خانواده (707/0)، بار کاری نقش (609/0)، رضایت شغلی (536/0-) و ابهام نقش (388/0-).